گیربکس صنعتی برگشت ناپذیر یکی از رایج‌ترین انواع گیربکس‌ها در صنایع محسوب می‌شود که مزیت‌های ویژه آن انکار ناپذیر است. از این قطعه به‌طور گسترده‌ای در ابزارآلات صنعتی مانند بالابر، کانوایر، نوار نقاله و همزن صنعتی که برگشت ناپذیر بودن در آن‌ها بسیار مهم است استفاده می‌شود.
مفهوم برگشت ناپذیری در گیربکس صنعتی
گیربکس صنعتی برگشت ناپذیر (خود قفل یا بک لش) در واقع یک جعبه دنده برای انتقال نیروی مکانیکی بین قطعات مختلف است که انرژی آن از منبع تغذیه یا منبع توان تامین می‌شود. وقتی می‌گوییم یک گیربکس خاصیت خودقفلی یا برگشت ناپذیری دارد به این معنی است که چرخ‌دنده فقط می‌توان به یک طرف حرکت کند و امکان جابه‌جا کردن حلزونی را هم ندارد.
انواع برگشت ناپذیری
سیستم‌های برگشت ناپذیر به دو دسته تقسیم می‌شوند:
۱٫ برگشت ناپذیری استاتیک (شرایط بدون حرکت): در این شیوه رسیدن به حالت برگشت ناپذیری در زمان کم‌تری انجام می‌شود و محور‌های خروجی با تعداد دور پایین تنها در صورت لرزش گیربکس می‌توانند به‌شکلی آهسته حرکت کنند. شرح تئوری این سیستم که در علم فیزیک کاربرد بیشتری دارد به‌شکل زیر است (نمادی برای مفهوم ضریب اصطکاک استاتیک است که به جنس ماده روان‌کننده و سطح تماس دو محور بستگی دارد و هرچقدر کم‌تر باشد عملکرد برگشت ناپذیری بهتر خواهد بود) :
۲٫ برگشت ناپذیری دینامیکی (متحرک): این برگشت ناپذیری به تعداد دوران محور و میزان بازده آن بستگی دارد . از مشخصه‌های آن می‌توان به نیاز به زمان بیشتر برای ایجاد حالت خودقفلی نسبت به استاتیک به علت تاثیر کم‌تر نیروی اصطکاک در آن اشاره کرد. مهم‌ترین ویژگی این مورد این است که محور دنده به‌محض اینکه انرژِی از منبع به گیربکس نرسد، محور متوقف شده و از حرکت باز می‌ایستد. البته هیچ‌گاه نمی‌توان میزان این خود قفلی را به ۱۰۰ درصد رساند اما برای افزایش آن می‌توان از ترمز کمک گرفت تا ارتعاش نتواند محور را حرکت بدهد. نمایش علمی این برگشت ناپذیری به شرح زیر است ( nd نماد ضریب اصطکاک دینامیک است) :
کاربرد گیربکس برگشت ناپذیر
هرچقدر میزان بازده یک دستگاه بیشتر باشد، کارکرد بهینه‌تری دارد و این امر به‌معنای داشتن خروجی بهتر در عین مصرف انرژی و هزینه کم‌تراست. از آنجایی که در صنعت موتورهای متفاوتی از لحاظ ساختار و قدرت وجود دارد، پس گیربکس‌های هر کدام هم باید شرایط ویژه‌ای را داشته باشند. موتورهایی که قدرت چرخش بسیار بالایی دارند باید تحت شرایط کاملا کنترل شده کار کنند و به‌همین دلیل برای آن‌ها از گیربکس صنعتی برگشت ناپذیر استفاده می‌شود. با به‌کار بردن این گیربکس‌ها احتمال اتفاقات غیرمترقبه و غیرقابل برگشت ناشی از چرخش شافت به‌شدت کاهش خواهد یافت.
بیشتر افراد وقتی سخنی از گیربکس‌های برگشت ناپذیر می‌شنوند به یاد گیربکس‌های حلزونی می‌افتند؛ زیرا این گیربکس نوع متداول‌تری نسبت به بقیه است و در هشت حالت مختلف قابل نصب و استفاده است. البته این گیربکس‌ها توانایی حرکت معکوس هم دارند و این حرکت دارای بازده مشخصی است که به عواملی مانند روغن‌کاری، جنس و سرعت حرکت دنده‌ها، میزان صیقلی بودن سطح قطعات و شکل چرخ حلزون وابسته است. هر چقدر که این بازده بیشتر باشد، عملکرد برگشت پذیری گیربکس حلزونی بهتر خواهد بود.
برای افرادی که قصد دارند اطلاعاتشان را در زمینه قطعات و ابزارآلات صنعتی افزایش دهند یا شغلشان به‌گونه‌ای است که مدام با وسایلی از این قبیل سروکار دارند، داشتن آشنایی با گیربکس صنعتی برگشت ناپذیر بسیار مفید است؛ چراکه بالاتر بردن دانش در هر زمینه‌ای می‌تواند منجر به پیشرفت‌های بزرگ شود. اگر این مطالب برایتان سودمند بودند خوشحال می‌شویم نظرات و انتقادات شما را در قسمت کامنت‌ها ببینیم؛ همچنین می‌توانید برای مشاهده و خرید انواع محصولات و تجهیزات صنعتی و… به سایت Parsdrive-co.com مراجعه کنید.
سوالات متداول
بله. اما اگر تمایل داشته باشید، می‌توانید یک سیستم مهارکننده روی آن نصب کنید تا قابلیت برگشت ناپذیری داشته باشد.
به‌طور کلی این اجزا شامل فلنچ ورودی، فلنچ خروجی، واشر اورینگ، یاتاقان، ماردون شافت ورودی، شفت دوطرفه خروجی و شفت خروجی تک است.
معمولا این گیربکس را آلومینیومی یا چدنی می‌سازند و برای ساخت چرخ‌دنده‌های آن از برنج و فولاد استفاده می‌کنند.
کاربرد گیربکس صنعتی برگشت ناپذیر کجاها هستش و چه مزیتی دارن؟
سلام، موتورهایی که قدرت چرخش بسیار بالایی دارن باید تحت شرایط کاملا کنترل شده کار کنن، به‌همین دلیل برای این دسته موتورها از گیربکس صنعتی برگشت ناپذیر استفاده می‌شه. با به‌کار بردن این گیربکس‌ها احتمال اتفاقات غیرمترقبه و غیرقابل برگشت ناشی از چرخش شافت به‌شدت کاهش پیدا میکنه.